Terminologie
Enkele termen toegelicht, die in de beeldende kunst gebruikt worden in relatie tot de realistische schilderkunst. Bij elke toelichting is een werk toegevoegd als voorbeeld van de verklaarde benaming.
schilderij van Douwe Elias
Realistische schilderkunst
Hoewel verschillende definities worden gehanteerd, kunnen we realistische schilderkunst als uitingen van de schilderkunst beschouwen waarbij in de creatie de werkelijkheid voor iedereen meteen zichtbaar is. Daarmee is de realistische schilderkunst een kunstvorm of manier van afbeelden die een natuurgetrouwe weergave / afspiegeling vormt van de werkelijkheid, vaak met oog voor details, zonder idealisering of verfraaiing.
Dit in tegenstelling tot abstracte kunst, waarbij het onderwerp niet te herkennen is als iets bestaands.
Magisch realisme
De term magisch realisme, ook wel fantastisch realisme is een richting in de kunst waarin een werkelijkheid wordt verbonden met een andere of hogere werkelijkheid, waardoor hallucinerende beelden of droomeffecten ontstaan. Hierdoor is het magisch realisme verwant aan het surrealisme dat ook vervreemdende effecten beoogt door min of meer realistische voorstellingen in ongewone verbanden en omgevingen te plaatsen.
schilderij van Tomek Setowski 1961
Surrealisme
Het surrealisme is een kunststroming waarbij de scheiding tussen het onbewuste innerlijk en de uiterlijke wereld wordt opgeheven. Surrealistische kunstenaars hechten groot belang aan associaties, hallucinaties en dromen waarin volgens hen het onderbewuste naar boven komt. Surrealistische schilderijen zijn geschilderd in een precieze techniek, met afbeeldingen van voorwerpen die normaal gesproken niet gecombineerd worden en andere vervreemdende scènes.
schilderij van Rene Schute
Fotorealisme
Het fotorealisme, ook wel hyperrealisme of superrealisme genoemd, ontwikkelde zich eind jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw als reactie op het abstracte expressionisme, dat sinds de jaren veertig de kunst domineerde. Fotorealisme streeft ernaar de werkelijkheid nauwgezet weer te geven, soms lijkt de stijl dan ook echter dan de werkelijkheid, waarbij geen detail wordt weggelaten.
schilderij van Tjalf Sparnaay
Naïef realisme
Naïef realisme is realistische kunst gecreëerd door ongeschoolde makers, ook wel ‘zondagsschilders’ of ‘outsiders’ genoemd. Aanvankelijk werd op deze kunst neergekeken. Maar het naïef realisme wist in de jaren 1920-1945 naar de artistieke top te klimmen en waardering te krijgen, zowel in Europa als de Verenigde Staten. Beeldende kunst, op een kinderlijke manier gemaakt door de ‘gewone’ man en vrouw kreeg in die tijd ook erkenning van musea en kunstverzamelaars. Kenmerkend aan naïeve kunst is de eigenzinnige, vaak rijk gedetailleerde, kleurrijke en doorvoelde weergave van de werkelijkheid.
schilderij van Johan Jeuken
Stilleven
Een stilleven is een compositie van roerloze of levenloze objecten, waarbij naast de compositie, de belichting een belangrijke rol speelt.
schilderij van Amarins Lyklema
Portret
In het algemeen beschouwt men een portret als een voorstelling van een persoon of personen. Maar het kan ook de voorstelling van een dier zijn. Soms ziet men een portret gelijk aan de weergave van een gezicht. Een bijzondere vorm van een portret is het portrait historié. De geportretteerden worden dan uitgebeeld als mythologische, Bijbelse, legendarische of literaire figuren.
schilderij van Ans Markus
Ook termen als Lyrisch realisme en Poëtisch realisme worden wel eens gebruikt. Deze vormen van realisme hebben meerdere overeenkomsten met het magisch realisme, het surrealisme en de naïeve schilderkunst.